تست فلوک چیست و چطور انجام می شود؟

تست فلوک چیست و چطور انجام می‌شود؟

تست فلوک (Fluke) به معنای آزمایش دقیق کابل‌های شبکه با استفاده از دستگاه‌های تخصصی شرکت Fluke Networks است. این دستگاه‌ها، به‌ویژه مدل‌های DSX-5000 , CableAnalyzer DSX-600 و LinkWare , برای اندازه‌گیری کیفیت، عملکرد و سازگاری کابل‌های شبکه با استانداردهای بین‌المللی کاربرد دارند. در ادامه از آکادمی ند، به بررسی تخصصی تست فلوک خواهیم پرداخت.

استفاده از دستگاه فلوک در پروژه‌های نصب کابل‌کشی شبکه، تعمیرات و توسعه زیرساخت‌های IT امری ضروری است. این تست به شما کمک می‌کند تا مشکلاتی مانند اتصال‌های نامناسب، تداخل الکتریکی، افت ولتاژ، عدم تعادل سیگنال و قابلیت اطمینان کابل را شناسایی کنید.

📌 تست فلوک چیست؟

تست فلوک فرآیندی است که با استفاده از دستگاه Fluke Cable Analyzer (مانند DSX-5000)، تمامی خصوصیات الکتریکی و قابلیت انتقال داده کابل شبکه را مورد آزمایش قرار می‌دهد. این تست شامل:

• تشخیص نوع کابل (Cat5e, Cat6, Cat6a, Cat7)
• اندازه‌گیری تلفات سیگنال (Insertion Loss)
• سنجش تداخل سیگنال‌ها (NEXT, ACR-F)
• شناسایی خطاهای فیزیکی (Short, Open, Split Pair)
• بررسی طول کابل
• اعتبارسنجی استانداردهای TIA/EIA و ISO/IEC

این تست به صورت استاندارد در دو حالت اصلی انجام می‌شود:

1. تست چنل (Channel Test) : شامل تمام المان‌های شبکه از کامپیوتر تا سوئیچ.
2. تست پرمننت (Permanent Link Test) : فقط قسمت ثابت شبکه (کابل داخل دیوار + کانکتور دیواری + پچ‌پنل).

چرا باید تست فلوک انجام داد؟

همه کاربران انتظار دارند کابل شبکه آنها بدون نقص کار کند، اما ممکن است برخی از کاربران بدون توجه به انجام آزمون‌ فلوک، اقدام به نصب کابل‌ها کنند – که این موضوع آنها را در امر عیب‌یابی کابل‌ها با شکست روبرو می‌کند. و موجب از کارافتادگی شبکه می‌شود. با استفاده از آزمون‌های‌ حرفه‌ای مانند سنجشگرهای شبکه فلوک (Fluke network testers) به سرعت می‌توان عیب‌ها را مکان‌یابی کرد.

آزمون‌های فلوک در امر عیب‌یابی کابل‌ها با حفظ درستی نتایج، قابلیت‌های بسیار بالایی دارند. این آزمون‌ها نه تنها به صورت گرافیکی و نموداری عیب‌هایی مثل تداخل سیگنالی (crosstalk)، افت برگشتی (return loss) و ایراد شیلد (shield faults) را نماش می‌دهند بلکه نتایج را تحلیل و یک گزارش تست فلوک کامل ارائه می‌دهند. به علاوه آزمون‌های فلوک به شما کمک می‌کنند تا نتایج آزمون‌ را ذخیره و بایگانی کنید.

🧰 دستگاه‌های مرتبط با تست فلوک

• Fluke DSX-5000 Cable Analyzer
• Fluke DSX-600 Cable Analyzer
• Fluke LinkRunner AT
• Fluke OptiFiber Pro (برای فیبر نوری)

این دستگاه‌ها قادرند تست‌های شبکه را به صورت خودکار و در عرض چند ثانیه انجام دهند و گزارش‌های جامعی از وضعیت هر کابل ارائه دهند.

✅ چرا تست فلوک مهم است؟

• جلوگیری از مشکلات آینده : مشکلاتی مثل لگ شبکه، قطعی‌های دوره‌ای و ناپایداری PoE قبل از راه‌اندازی شبکه قابل شناسایی هستند.
• دریافت گارانتی از شرکت سازنده کابل : بدون تست فلوک، شرکت‌های تولیدکننده کابل، گارانتی استاندارد را نمی‌دهند.
• افزایش کیفیت خدمات شبکه : وقتی کابل‌ها به درستی تست شوند، عملکرد شبکه بهتر و سریع‌تر است.
• توسعه‌پذیری شبکه : متوجه می‌شوید که آیا کابل‌ها می‌توانند سرعت‌های بالاتر (مانند 10Gbps) یا استانداردهای جدید PoE (مانند PoE++) را پشتیبانی کنند.

🔧 نحوه انجام تست فلوک

۱. آماده‌سازی دستگاه

• دستگاه Fluke (DSX-5000 یا DSX-600) را روشن کنید.
• نرم‌افزار LinkWare را نصب کنید تا گزارش تست ذخیره شود.
• باتری دستگاه را چک کنید. حداقل ۵۰٪ شارژ برای تست کامل توصیه می‌شود.

۲. انتخاب نوع تست

دو گزینه وجود دارد:

• Channel Test : برای تست تمامی قطعات از کاربر تا سوئیچ.
• Permanent Link Test : فقط برای قسمت ثابت سیم‌کشی (دیوار تا دیوار).

۳. اتصال کابل به دستگاه

• دو سر کابل را به دستگاه تست کننده و واحد دور دست (Remote Unit) متصل کنید.
• برای تست Permanent Link، از آداپتورهای اختصاصی استفاده کنید.
• برای تست Channel، مستقیماً به سوئیچ و دستگاه انتهایی اتصال برقرار کنید.

۴. اجرای تست خودکار

• روی “START TEST” بزنید.
• دستگاه به صورت خودکار تمامی تست‌های الزامی را اجرا می‌کند (حدود ۸ تا ۱۵ ثانیه).
• در صورت موفقیت آزمایش، عبارت PASS ظاهر می‌شود. در غیر این صورت، FAIL و دلیل خطا نمایش داده می‌شود.

۵. دریافت گزارش تست

• نتایج تست شامل:
  • وضعیت کابل (Pass/Fail)
  • مقادیر تلفات (dB)
  • تداخل‌های متقابل (NEXT)
  • طول کابل
  • نام کابل و موقعیت آن
• گزارش‌ها را می‌توانید از طریق USB, Wi-Fi یا Bluetooth به کامپیوتر منتقل کنید.

TIA: استاندارد ویژه برای محصولات فناوری اطلاعات و ارتباطات

شیوه های مختلف تست فلوک

تست پچ‌کورد (Patch Cord)

تست پچ‌کورد، روشی برای ارزیابی عملکرد پچ‌کوردهای شبکه و یکی از ملزومات اصلی برای کارایی کابل‌ها است. پچ‌کوردهایی که این آزمون را با موفقیت پشت سر می‌گذرانند، معمولا کارایی، پایداری و ضریب اطمینان بسیار بالایی دارند و برای نصب و استفاده در دیتا سنترهای بزرگ و با کیفیت کاملا مناسب هستند، زیرا کمک بسیاری در جلوگیری از ازدست‌دادن دیتا می‌کنند. در هنگام انجام این آزمون، یک پچ‌کورد مسی بین کل پچ کابل‌ها و آداپتور تست متصل می‌شود. هر کابلی که متراژ آن بیشتر از ۱۰ متر باشد، باید به تست چنل تعمیم داده شود. به همین خاطر آزمون پچ‌کورد بیشتر برای تایید پچ‌کابل‌های مسی، انتخاب می‌شود و معمولا بین رک‌های همجوار در دیتا سنترها به کار می‌روند.

دستگاه تست فلوک، برای آزمون اختصاصی پچ‌کورد، لازم است ماژول مخصوص این تست را داشته باشد. متاسفانه در ایران تعداد بسیار کمی این ماژول را در اختیار دارند.

تست چنل (Channel)

استانداردهای TIA و ISO در حقیقت کانال کابل‌کشی مسی را به عنوان اتصال مبدا به مقصد یا end to end تعریف می‌کنند که روی آن تجهیزات اکتیو شبکه، عمل ارسال و انتقال را انجام می‌دهند. در یک شبکه مسی، کانال، اتصالی است بین دو دستگاه و شامل پچ‌کوردهایی است که برای اتصالات متقاطع استفاده می‌شوند.

تست چنل می‌تواند با پچ‌کوردهای اترنت، کیستون و کابل انجام شود و عملکرد مطلوب هرکدام از این قطعات بر روی نتیجه کلی تاثیر به سزایی دارد. به‌طور کلی، طول کابل‌ها در آزمون چنل نباید بیشتر از ۱۰۰ متر باشد. پیش نیازهای عملکرد کابل در تست چنل دقت کمتری نسبت به تست پچ‌کورد دارند و از این‌رو کابل‌هایی که تست چنل را پاس می‌کنند همیشه نمی‌توانند در تست پچ‌کورد موفق باشند.

برای انجام این آزمون در حالت نرمال لازم است هر سه محصول پچ کورد، کیستون و کابل از کیفیت بالا و یکسانی داشته باشند. در این حالت اختلاف نتیجه این آزمون با تست پرمننت باید حدود دو دسیبل باشد. اما در ایران معمولا دو محصول کیستون و پچ‌کورد را با کیفیت بالا انتخاب می‌کنند و در عوض از یک کابل ضعیف و بی‌کیفیت استفاده می‌کنند

که فقط نتیجه قبولی را بگیرند و کابل‌های بی‌کیفیت را با نام کابل‌های تست شده به فروش برسانند. در چنین شرایطی اختلاف این نتیجه با تست پرمننت بیشتر از دو دسیبل می‌شود و به هیچ عنوان مورد تایید نیست. در حقیقت این امر تنها به قصد تقلب در گرفتن نتیجه Pass و فروش نامنصفانه کابل‌های بی‌کیفیت است.

همچنان بخوانید: تست چنل و پرمننت در شبکه: مفهوم و کاربردها

تست پرمننت لینک (Permanent Link)

پرمننت لینک اشاره به قسمت ثابت و دائمی شبکه مسی دارد و از مولفه‌هایی تشکیل شده که به‌طور دائم در جای خود باقی می‌مانند – مانند یک پچ پنل، پریز و یا کابل لن -. تست پرمننت معمولا برای تایید عملکرد اتصالات کابل‌های زوج بهم پیچیده استفاده و به عنوان زیربنای واقعی یک شبکه در نظر گرفته می‌شود. در تست فلوک، تست پرمننت شامل تجهیزات سیمی نمی‌شود زیرا این تست تنها بخش‌های ثابت را اندازه‌گیری می‌کند. به‌طور نمونه؛ پچ‌پنل به پچ‌پنل در دیتا سنتر یا پچ‌پنل در اتاق مخابرات به پریز محیط کاری. حداکثر طول مجاز در تست پرمننت ۹۰ متر است.

نحوه خواندن گزارش تست فلوک (Fluke Test Report)

بعد از تست کردن برخی از تجهیزات شبکه، شما بر روی سنجشگر خود به آسانی می‌‌ببینید که آیا اتصال (Link) قبول یا رد شده است. به این صورت که به شما یک نتیجه “pass” یا یک نتیجه نشان‌دار را نشان می‌دهد. اما باید دانست هر کدام از پارامترهای این گزارش به چه چیزی اشاره می‌کند و چگونه باید آنها را توضیح داد.

تداخل سیگنالی یا هم‌شنوی انتهای نزدیک

NEXT (Near-End Crosstalk)

قبل از پرداختن به این پارامتر لازم است معنای تداخل سیگنالی (Crosstalk) را دریابیم. همه ما این تجربه را داشته‌ایم که در هنگام مکالمه تلفنی، صدای مکالمه دیگری را به صورت خیلی ضعیف در بک گراند مکالمه خود بشنویم. به این نویز ضعیف تداخلی سیگنالی یا همشنوایی گویند.

این پارامتر زمانی اتفاق می‌افتد که یک سیگنال قوی از یک زوج از سیم‌ها، توسط سایر زوج‌ها دریافت شود اما به صورت تداخل سیگنالی یا همان نویز ضعیف. در واقع اختلاف بر حسب دسیبل، بین سیگنال ارسال شده از یک زوج و تداخل سیگنالی دریافت شده در سایر زوج‌ها، در یک انتها از کابل شبکه را اندازه‌گیری می‌کند. معنای لغوی این پارامتر؛ “انتهای نزدیک است” که تداخل سیگنالی را در یک انتها از کابل شبکه محاسبه می‌کند.

مجموع تداخل سیگنالی یا همشنوی کل انتهای نزدیک

PS NEXT (Power Sum Near-End Crosstalk)

این پارامتر مجموع نیروی Next در سه زوج دیگر و تاثیرات آن بر یک زوج سیمی را بر حسب دسیبل محاسبه می‌کند. محاسبه این پارامتر بسیار دقیق تر و سخت تر از پارامتر Next است.

ACR-F (Attenuation Crosstalk Ratio Far-End)

برای درک عمیق‌تر این پارامتر بهتر است، واژه Insertion Loss به معنای افت انرژی یا مقدار انرژی است که یک سگنال در هنگام جابه‌جایی خود در امتداد یک کابل، از دست می‌دهد. این یک پدیده طبیعی است که به دلیل مقاومت رسانا همواره در ارسال و انتقال دیتا و یا جریان الکریسیته اتفاق می‌افتد. هرچه طول کابل زیاد باشد افت انرژی نیز زیادتر می‌شود.

در قدم بعدی دانستن معنای disturbing pair از اهمیت زیادی برخوردار است. این واژه اشاره به یک زوج سیمی دارد که باعث ایجاد میدان مغناطیسی می‌شود و بر سایر زوج‌ها تداخلات مغناطیسی ایجاد می‌کند.

پارامتر ACR-F اشاره به حاصل تفریق مقدار افت انرژی یا افت انرژی سیگنال یک زوج که تداخلات مغناطیسی دارد که از مقدار اختلال ضعیف یا کراس تاکی که همین زوج بر سایر زوج‌ها در انتهای دیگر کابل ایجاد می‌کند، حاصل می‌شود و بر حسب دسیبل است.

نسبت کلی افت انرژی به تداخل سیگنالی انتهای دیگر

PS ACR-F (Power Sum Attenuation Crosstalk Ratio Far-End)

این پارامتر مجموع تداخلات سیگنالی یا همان نویز ضعیف سه زوج دیگر و تاثیر آن بر روی یک زوج در انتهای دیگر را نشان می‌دهد. هرچه مقدار PS ACR-F زیاد باشد یعنی کابل عملکرد بالاتری دارد.

ACR-N (Attenuation Crosstalk Ratio Near-End)

این پارامتر نشان می‌دهد که اختلاف بر حسب دسیبل، بین تداخل سیگنالی (Next) در سه زوج دیگر و افت انرژی یک سیگنال در یک زوج، باعث ایجاد تداخلات مغناطیسی شده است. به عبارت دیگر؛ کراس تاک زوج‌های دیگر، منهای افت انرژی یک زوج. هرچه مقدار این پارامتر زیاد باشد، کارایی کابل نیز بهتر است. مقصود از انجام این پارامتر این است که مشخص کند میزان قدرت یک سیگنال چقدر می‌تواند بیشتر از میزان نویزهای ضعیف باشد.

PS ACR-N (Power Sum Attenuation Crosstalk Ratio Near-End)

این پارامتر نشان می‌دهد که اختلاف بر حسب دسیبل، بین مجموع تداخلات سیگنالی دریافت شده (مجموع نیروی Next) در سه زوج دیگر و افت انرژی یک سیگنال در زوجی که باعث ایجاد تداخلات مغناطیسی شده است. به بیان دیگر، مجموع کراس تاک‌های سه زوج، منهای اینسرشن لاس یک زوج. مقدار بالای این پارامتر نشان از عملکرد خوب کابل دارد.

RL (Return Loss)

معنای لغوی این پارامتر افت برگشتی است که نشان دهنده اختلاف بر حسب دسیبل، بین قدرت سیگنال ارسال شده و قدرت سیگنال‌های منعکس شده، است. اگر مقدار پارامتر Return Loss زیاد باشد یعنی قدرت کمی از بار الکتریکی منعکس می‌شود و این یک نتیجه مطلوب به حساب می‌آید که به ضخامت یک زوج و خلوص مس کابل بستگی دارد. یک افت برگشتی (Return Loss) با مقدار بالا منتج به افت انرژی (Insertion Loss) با مقدار پایین می‌شود. بنابراین با توجه به توضیحات مطرح شده برخی بر این باورند که افت برگشتی، اصطلاحی است که به غلط نامگذاری شده است.

سوالات متداول

۱. تست فلوک چیست؟

تست فلوک به مجموعه‌ای از آزمایش‌ها و اندازه‌گیری‌ها گفته می‌شود که با استفاده از دستگاه‌های پیشرفته شرکت فلوک (Fluke) انجام می‌شود. این تست‌ها برای بررسی پارامترهای الکتریکی مانند ولتاژ، جریان، مقاومت، کیفیت برق و سلامت کابل‌های شبکه استفاده می‌شوند.

۲. تفاوت تست فلوک چنل و پرمننت چیست؟

تست چنل: کل مسیر ارتباطی شبکه، از جمله کابل‌ها و تجهیزات فعال (مانند سوئیچ‌ها) را بررسی می‌کند.

تست پرمننت: تنها کابل‌کشی ثابت شبکه را تست می‌کند و تجهیزات فعال را شامل نمی‌شود.

۳. چرا باید تست فلوک انجام دهیم؟

جلوگیری از خطراتی مانند آتش‌سوزی یا برق‌گرفتگی،‌ شناسایی مشکلات قبل از ایجاد خرابی‌های پرهزینه،‌افزایش کارایی و طول عمر تجهیزات شبکه و برقی.